Volgens psychotherapeute Kathleen Saxton, die hierover schreef in Stylist, is narcisme niet enkel een 'mannenprobleem', al wordt het vaak zo voorgesteld. Volgens cijfers uit de VS wordt de stoornis vaker vastgesteld bij mannen (7,7%) dan bij vrouwen (4,8%), maar dat verschil heeft volgens haar meer te maken met hoe we gedrag beoordelen, dan met echte psychologische verschillen.

Narcisme: meer dan alleen zelfzuchtig gedrag

Narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPD) is een erkende psychische aandoening waarbij iemand een overdreven gevoel van eigenwaarde heeft, constant bevestiging nodig heeft en amper empathie toont. Dat klinkt extreem, maar in realiteit gaat het vaak om een geleidelijke opbouw van gedrag dat je mentaal uitput: alles draait om hen, kritiek is not done en jouw gevoelens zijn meestal bijzaak.

In het begin kan een narcistische partner heel charmant en attent zijn. Maar eens ze je vertrouwen hebben, verschuift de dynamiek: jij doet steeds meer moeite, zij steeds minder.

Narcisme ziet er anders uit bij vrouwen

Saxton wijst erop dat mannelijke narcisten vaak herkenbaarder zijn: ze zijn dominant, houden monologen in plaats van gesprekken en kunnen je openlijk kleineren of gaslighten. Denk aan iemand die je gevoelens systematisch onderuit haalt of altijd ‘een beetje te zeker’ is van zichzelf.

Maar vrouwelijke narcisten gedragen zich vaak subtieler, zegt Saxton. Denk aan:

• Overmatig zorgend of opofferend gedrag, waardoor jij je schuldig voelt als je zelfstandiger wordt.

• Altijd het slachtoffer spelen, zelfs als ze zelf verantwoordelijk zijn.

• Passief-agressieve controle, eerder dan openlijke confrontaties.

• “Moederlijke” bemoeienis die eigenlijk bedoeld is om jouw autonomie af te pakken.

Volgens Saxton is het net doordat dit gedrag aansluit bij hoe we vrouwen of moeders horen te zijn, dat het minder snel als problematisch wordt gezien.

Wanneer moet je je zorgen maken?

Het gevaarlijke aan narcistisch gedrag is dat het vaak pas na een tijdje zichtbaar wordt. Je begint met kleine aanpassingen, zoals minder afspreken met vrienden, altijd rekening houden met hun buien, jezelf inhouden tijdens discussies. Tot je plots beseft dat je niet meer weet wat jij eigenlijk wil of voelt.

Of je partner nu man of vrouw is: als je merkt dat je structureel wordt gekleineerd, gemanipuleerd of je eigen grenzen niet meer herkent, dan is het misschien tijd om die alarmbel serieus te nemen.

Denk je dat je in een ongezonde relatie zit? Praat erover met iemand die je vertrouwt of zoek hulp via organisaties als Tele-Onthaal of de Centra voor Algemeen Welzijnswerk (CAW).

Volgens hem blijft hun honeymoonfase al tweeënhalf jaar duren. Lekker rustig natuurlijk, zeker als je de grootste popster ter wereld date en een leger Swifties klaarstaat om je op te eten als je één verkeerde move maakt.

Maar datingexperts trekken hun wenkbrauw op. Volgens therapeut en auteur John Kim, bekend als ‘The Angry Therapist’, kan een relatie zonder conflicten zelfs een red flag zijn. "Als je nooit ruzie maakt, houdt minstens één persoon iets in", zegt hij. "Je blijft mens. Er zijn altijd meningsverschillen."

Ruzie hoeft volgens hem niet dramatisch te zijn, maar wel nodig. Discussies tonen hoe iemand reageert onder stress, wat hen triggert en hoe jullie écht communiceren.

Kim waarschuwt dat koppels die alles vermijden, risico lopen om stilletjes frustraties op te stapelen. Kleine irritaties worden dan plots grote issues, net omdat ze nooit uitgesproken zijn. "Je partner kent dan alleen de ge-editte versie van jou, niet wie je echt bent."

Zijn advies: leer ruzie maken zonder elkaars karakter onderuit te halen. Blijf in het gesprek, ook als het ongemakkelijk is. Niet meteen weglopen, niet dreigen met vertrekken, en niet in je hoofd al swipen naar een upgrade.

Micro-sleep gebeurt wanneer je extreem vermoeid bent: je hersenen schakelen heel even uit, van een fractie van een seconde tot wel 30 seconden. Je ogen kunnen zelfs open blijven, maar je brein neemt niks meer op. Het is letterlijk een kortsluiting door slaaptekort.

De dokter legt uit dat micro-sleeps vooral voorkomen na 24 uur wakker blijven. En wat nog straffer is: na zo’n periode zonder slaap functioneer je ongeveer even slecht als iemand die dronken achter het stuur kruipt. In België wordt slaperigheid dan ook officieel gezien als een van de grootste gevaren in het verkeer. Jaarlijks gebeuren er volgens VIAS tientallen ernstige ongevallen door vermoeidheid achter het stuur, vaak omdat mensen zo’n micro-sleep niet voelen aankomen.

Zeker bij jobs met lange shifts, zoals zorgpersoneel, kan dat keihard toeslaan. De dokter zegt daarover: “Je ogen kunnen open zijn, maar je hersenen staan uit. En stel je voor dat je in die staat een operatie moet doen.” Yikes.

Hoe voorkom je dit? Slaap. En liefst genoeg. Belgische slaapexperts raden gemiddeld 7 tot 9 uur per nacht aan. Minder dan 4,5 uur per nacht zorgt op termijn voor concentratieproblemen, geheugenissues en een algemeen mentaal dipje.

Blijf je ondanks alles slecht slapen? Dan bestaat er ook de zogenaamde 333-regel: als je drie nachten per week, drie weken lang, minstens 30 minuten wakker ligt voor je in slaap valt, is het tijd om professionele hulp te zoeken.

Dus ja: je favoriete serie nog even uitkijken is verleidelijk, maar je veiligheid én je brein gaan je dankbaar zijn als je toch op tijd onder de lakens kruipt.