Sinds 2018 is Lofi Girl de vaste studiebuddy van miljoenen studenten wereldwijd. De 24/7 livestream 'lofi hip hop radio – beats to relax/study to' groeide uit tot een digitaal monument. Meer dan 15 miljoen mensen volgen het kanaal op YouTube, waar op elk moment duizenden luisteraars samen stilletjes zitten te blokken (of doen alsof).

En hoewel ze op een paar momenten offline werd gehaald door foute copyrightclaims, bleef ze altijd terugkomen .

Fun fact: Vorig jaar kreeg Vlaanderen zelfs z’n eigen versie: Lofi Marcske, een project van VRT MAX met een chillende Marcske uit 'F.C. De Kampioenen'.

Volgens psychotherapeute Kathleen Saxton, die hierover schreef in Stylist, is narcisme niet enkel een 'mannenprobleem', al wordt het vaak zo voorgesteld. Volgens cijfers uit de VS wordt de stoornis vaker vastgesteld bij mannen (7,7%) dan bij vrouwen (4,8%), maar dat verschil heeft volgens haar meer te maken met hoe we gedrag beoordelen, dan met echte psychologische verschillen.

Narcisme: meer dan alleen zelfzuchtig gedrag

Narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPD) is een erkende psychische aandoening waarbij iemand een overdreven gevoel van eigenwaarde heeft, constant bevestiging nodig heeft en amper empathie toont. Dat klinkt extreem, maar in realiteit gaat het vaak om een geleidelijke opbouw van gedrag dat je mentaal uitput: alles draait om hen, kritiek is not done en jouw gevoelens zijn meestal bijzaak.

In het begin kan een narcistische partner heel charmant en attent zijn. Maar eens ze je vertrouwen hebben, verschuift de dynamiek: jij doet steeds meer moeite, zij steeds minder.

Narcisme ziet er anders uit bij vrouwen

Saxton wijst erop dat mannelijke narcisten vaak herkenbaarder zijn: ze zijn dominant, houden monologen in plaats van gesprekken en kunnen je openlijk kleineren of gaslighten. Denk aan iemand die je gevoelens systematisch onderuit haalt of altijd ‘een beetje te zeker’ is van zichzelf.

Maar vrouwelijke narcisten gedragen zich vaak subtieler, zegt Saxton. Denk aan:

• Overmatig zorgend of opofferend gedrag, waardoor jij je schuldig voelt als je zelfstandiger wordt.

• Altijd het slachtoffer spelen, zelfs als ze zelf verantwoordelijk zijn.

• Passief-agressieve controle, eerder dan openlijke confrontaties.

• “Moederlijke” bemoeienis die eigenlijk bedoeld is om jouw autonomie af te pakken.

Volgens Saxton is het net doordat dit gedrag aansluit bij hoe we vrouwen of moeders horen te zijn, dat het minder snel als problematisch wordt gezien.

Wanneer moet je je zorgen maken?

Het gevaarlijke aan narcistisch gedrag is dat het vaak pas na een tijdje zichtbaar wordt. Je begint met kleine aanpassingen, zoals minder afspreken met vrienden, altijd rekening houden met hun buien, jezelf inhouden tijdens discussies. Tot je plots beseft dat je niet meer weet wat jij eigenlijk wil of voelt.

Of je partner nu man of vrouw is: als je merkt dat je structureel wordt gekleineerd, gemanipuleerd of je eigen grenzen niet meer herkent, dan is het misschien tijd om die alarmbel serieus te nemen.

Denk je dat je in een ongezonde relatie zit? Praat erover met iemand die je vertrouwt of zoek hulp via organisaties als Tele-Onthaal of de Centra voor Algemeen Welzijnswerk (CAW).

OpenAI-baas Sam Altman ziet die evolutie ook, en waarschuwt: “Als je iets superpersoonlijk vertelt aan ChatGPT, en er komt een rechtszaak van, dan zouden we wettelijk verplicht kunnen worden om die gesprekken vrij te geven. En dat vind ik echt fucked up.”

In een podcast met Theo Von pleitte Altman ervoor om gesprekken met AI dezelfde wettelijke bescherming te geven als gesprekken met een psycholoog, arts of advocaat. “Bij hen geldt er beroepsgeheim. Bij ChatGPT bestaat dat nog niet", zegt hij. “We moeten die wetten dringend aanpassen.”

En da’s geen gek idee. Want hoewel OpenAI zegt dat je verwijderde chats binnen 30 dagen écht weg zijn, houden ze zich wel het recht voor om ze langer te bewaren als dat nodig is voor juridische of veiligheidsredenen. Dus écht gewist? Niet altijd.

Altman benadrukt dat dit een nieuwe situatie is waar niemand tot voor kort bij stilstond: “Een jaar geleden stelde niemand zich deze vraag. Maar nu is het een enorm issue.”

De groeiende trend van AI als ‘praatpaal’ toont dat veel jongeren een plek zoeken om hun verhaal kwijt te kunnen. Alleen… is AI daar vandaag al de juiste plek voor?