Studenten van de University of South Carolina hebben de challenge terug in het leven geroepen, maar nu met een ander doel. Hun versie, #SpeakYourMIND, vraagt aandacht voor mentale gezondheid en werd opgestart ter nagedachtenis aan een student die zichzelf van het leven beroofde.

Net als vroeger is het idee simpel: pak een emmer, vul ‘m met ijswater, laat je natgooien, film het en post op socials. Vergeet niet de donatielink naar Active Minds, een jongerenorganisatie voor mentale gezondheid, erbij te zetten. En tag drie vrienden die ook de kou durven te trotseren.

Wade Jefferson, de student die dit allemaal in gang zette, zegt: “We wilden diezelfde kracht van de originele Ice Bucket Challenge gebruiken om iets te doen voor mentale gezondheid. Het is bizar om te zien hoe snel het groeit."

Maar niet iedereen is enthousiast. Sommige mensen vinden dat deze nieuwe actie afbreuk doet aan het oorspronkelijke doel, omdat de pijn van ijskoud water bedoeld was om ALS voelbaar te maken. Maar de #SpeakYourMIND challenge laat zich niet tegenhouden, er is al bijna 300.000 dollar ingezameld voor mentale hulp.

Ook in Vlaanderen springt iedereen massaal mee op de kar. Influencers zoals KassaTicket hebben hun eigen draai aan de challenge gegeven. In zijn video roept hij niet alleen op om mee te doen, maar vraagt hij ook extra aandacht voor Belgische organisaties die jongeren ondersteunen op vlak van mentale gezondheid. zoals Awel en Te Gek?!

Micro-sleep gebeurt wanneer je extreem vermoeid bent: je hersenen schakelen heel even uit, van een fractie van een seconde tot wel 30 seconden. Je ogen kunnen zelfs open blijven, maar je brein neemt niks meer op. Het is letterlijk een kortsluiting door slaaptekort.

De dokter legt uit dat micro-sleeps vooral voorkomen na 24 uur wakker blijven. En wat nog straffer is: na zo’n periode zonder slaap functioneer je ongeveer even slecht als iemand die dronken achter het stuur kruipt. In België wordt slaperigheid dan ook officieel gezien als een van de grootste gevaren in het verkeer. Jaarlijks gebeuren er volgens VIAS tientallen ernstige ongevallen door vermoeidheid achter het stuur, vaak omdat mensen zo’n micro-sleep niet voelen aankomen.

Zeker bij jobs met lange shifts, zoals zorgpersoneel, kan dat keihard toeslaan. De dokter zegt daarover: “Je ogen kunnen open zijn, maar je hersenen staan uit. En stel je voor dat je in die staat een operatie moet doen.” Yikes.

Hoe voorkom je dit? Slaap. En liefst genoeg. Belgische slaapexperts raden gemiddeld 7 tot 9 uur per nacht aan. Minder dan 4,5 uur per nacht zorgt op termijn voor concentratieproblemen, geheugenissues en een algemeen mentaal dipje.

Blijf je ondanks alles slecht slapen? Dan bestaat er ook de zogenaamde 333-regel: als je drie nachten per week, drie weken lang, minstens 30 minuten wakker ligt voor je in slaap valt, is het tijd om professionele hulp te zoeken.

Dus ja: je favoriete serie nog even uitkijken is verleidelijk, maar je veiligheid én je brein gaan je dankbaar zijn als je toch op tijd onder de lakens kruipt.

Eén van die video’s komt van psychiater Dr. Ali Ajaz (@draliajaz), die 12 vragen gebruikt om met volwassenen te bekijken of ADHD mogelijk een rol speelt. Zijn boodschap is duidelijk: ja zeggen op een paar vragen betekent niet dat je ADHD hebt, maar het kan wel een signaal zijn om je verder te laten testen.

Hier zijn de 12 vragen, uitgelegd op een manier die wél begrijpelijk is voor gewone mensen:

1. Heb je moeite om je te concentreren op dagelijkse taken?
Van administratie tot de afwas: als je focus echt overal naartoe schiet, kan dat passen bij het ‘inattentive’ type ADHD.

2. Droom je vaak weg of verlies je complete tijdssporen?
Mensen met ADHD omschrijven het als een hoofd dat constant zapt.

3. Maak je regelmatig “slordige” fouten op school of werk?
Niet omdat je het niet kan, maar omdat je hoofd sneller gaat dan je aandacht volgen kan.

4. Begin je moeilijk aan taken en stel je dingen uit tot het laatste moment?
Time blindness is een gekend ADHD-ding: je timing inschatten lukt gewoon lastig.

5. Vind je het moeilijk om één taak af te werken voor je aan de volgende begint?
Elk geluid, elke melding, elke gedachte kan je aandacht kapen.

6. Ben je snel overweldigd als je jezelf moet organiseren?
Plannen, afspraken onthouden, ergens op tijd geraken…

7. Schaam je je soms om hoe rommelig je kamer, bureau of huis is?
Niet lui, wel moeite met starten, prioriteren en afmaken.

8. Verlies je vaak belangrijke spullen zoals je gsm, sleutels of portefeuille?
“Out of sight, out of mind” is herkenbaar voor veel mensen met ADHD.

9. Kun je moeilijk tot rust komen?
Een ADHD-brein zoekt constant prikkels, waardoor stilte of niksen erg onrustig kan voelen.

10. Slaap je slecht omdat je gedachten blijven racen?
Hét recept voor wakker liggen tot 2 uur ’s nachts met 200 open tabbladen in je hoofd.

11. Vind je wachten lastig – in gesprekken of in een rij?
Impulsiviteit kan ervoor zorgen dat je sneller onderbreekt in gesprekken of ongeduldig wordt in wachtrijen.

12. Lijkt het alsof je niet luistert wanneer iemand rechtstreeks tegen je praat?
Je hoort het wel, maar het raakt niet binnen omdat je hersenen intussen al met iets anders bezig zijn.

Dr. Ajaz benadrukt dat deze lijst géén diagnose is. Een echte screening gebeurt altijd door een expert en omvat gesprekken, vragenlijsten én input van mensen die je goed kennen.

Denk je dat je ADHD hebt?
In België start je standaard bij je huisarts, die je kan doorverwijzen naar een psychiater of gespecialiseerd ADHD-team. De wachtlijsten zijn lang, maar een correcte diagnose kan een gigantisch verschil maken, qua ondersteuning, medicatie of aanpassingen op school/werk.