Uit onderzoek blijkt dat bijna 30% van de 15-jarigen bij hun laatste keer seks geen condoom of pil gebruikte. En áls ze iets gebruikten, was het vaker de pil dan een condoom.

Het condoomgebruik onder jongeren is de laatste tien jaar flink gedaald, vooral bij tieners uit armere gezinnen.

In Albanië gebruiken meisjes het minst condooms (24%) en in Servië het meest (81%). Bij jongens scoort Zweden het laagst (43%) en Zwitserland het hoogst (77%).

Experts maken zich zorgen, want onbeschermde seks onder jongeren komt overal in Europa voor. Dit vergroot de kans op SOA's, ongeplande zwangerschappen en onveilige abortussen.

Dr. Hans Henri P. Kluge van de WHO zegt: "Hoewel het rapport zorgwekkend is, komt het niet als een verrassing." Hij wijst op een groot tekort aan seksuele voorlichting en anticonceptiemiddelen. In sommige landen wordt seksuele voorlichting zelfs tegengewerkt, wat de situatie verergert. "Goede voorlichting voor jongeren wordt vaak genegeerd. En áls het er is, wordt het aangevallen met het idee dat het seks zou aanmoedigen, terwijl het juist leidt tot gezondere keuzes," aldus Dr. Kluge.

De WHO roept op tot snelle actie: "Als we nu niets doen, krijgen we hogere SOA-cijfers, meer zorgkosten, en jongeren die hun opleiding of carrière mislopen door gebrek aan juiste info en steun,” waarschuwt Dr. Kluge.

Het begint eigenlijk al vóór je iets zegt. Check eerst even bij jezelf wat precies pijn deed. Was het een opmerking, een actie, een moment waarop je je in de steek gelaten voelde? Hoe duidelijker jij het snapt, hoe makkelijker je het kan uitleggen.

En dan: keep it calm. Je hoeft geen lange monoloog te droppen, maar iets als “Hé, mag ik even iets zeggen? Iets dat mij wat raakte…” zet al de toon. Het is zacht, maar duidelijk. Vertel wat er gebeurde, hoe het voelde en waarom. Focus op jezelf, niet op “jij deed dit, jij deed dat”. Je vermijdt meteen dat de ander in verdedigingsmodus schiet.

Maar soms… gebeurt dat alsnog. De ander wordt defensief. Dat kan omdat ze zich schuldig voelen, omdat ze schrikken of omdat ze niet goed weten hoe ze moeten reageren. Als dat gebeurt, blijf dan rustig en herhaal de kern: dat je dit zegt omdat je de vriendschap belangrijk vindt, niet om drama te creëren. Iets als: “Ik wil geen ruzie, ik wil gewoon dat je weet hoe het voor mij voelde.”

Laat ze ook even ademen. Soms zakt de defensiviteit als ze merken dat jij niet aan het aanvallen bent. En als het gesprek echt vastloopt? Zeg dat je er later op kan terugkomen wanneer jullie allebei wat rustiger zijn. Dat is niet wegwandelen, maar volwassen communiceren.

En laat ruimte voor hun reactie. Misschien wisten ze het gewoon niet. Misschien bedoelden ze het totaal niet zo. Soms valt er meteen een “wow, sorry”, soms moet iemand het even laten bezinken. Allebei oké.

Het punt is: je kan perfect zeggen dat iemand je gekwetst heeft zonder dat het escaleert. Uiteindelijk draait vriendschap om veiligheid, eerlijkheid en kunnen zeggen wat je voelt zonder judged te worden. En vaak wordt jullie band er net sterker van.